حقوقی که یک مسلمان بر مسلمان دیگر دارد

برهر مسلمانی ضروری است که حق برادر دینی و ایمانیش را رعایت کند برای بهتر فهمیدن حقوق برادر دینی خویش به احادیث زیر توجه فرمایید:

1- عن أبی هریرة، قال: قال رسولُ الله صلی الله علیه و آله وسلم:" للمؤمِن على المؤمن ستُّ خِصالٍ: یعودُه إذا مرضَ، ویشهَدُه إذا مات، ویُجیبُه إذا دعاه، ویُسلِّم علیه إذا لقیَه، ویُشمِّتُه إذا عطَسَ، ویَنصحَ له إذا غاب أو شَهِد ".

ازابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: یک مسلمان بر مسلمان دیگر شش حق دارد:1-هرگاه مریض شد به عیادت و بیمار پرسیش برود. 2- و هرگاه مرد در جنازه و کفن و دفنش حاضر شود و شرکت کند.3-هرگاه او را دعوت نمود اجابت کند. 4- و هرگاه با او ملاقات نمود بر او سلام کند. 5- و هرگاه عطسه زد پاسخش دهد 6- و چه موجود بود و چه غائب؛ در هر دو صورت خیر خواهش باشد.

(روایت : مسلم، نسائی، وابو داود).

2- عن البراء بن عازِبٍ قال:" أمرَنا رسولُ الله صلی الله علیه و آله وسلم بسبعٍ:أمرنا بعیادةِ المریضِ، واتباعِ الجنائزِ، وتَشمیتِ العاطِس، وإبرارِ القسَمِ أو المُقْسِمِ، ونصْرِ المظلومِ، وإجابةِ الدَّاعی، وإفشاءِ السَّلامِ .. ".

براءبن عازب رضی الله عنه می فرماید: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم به ما هفت دستور دادند:به ما دستور داده اند: 1- رفتن به احوال پرسی و عیادت بیمار، 2- و همراه با جنازه رفتن 3- و جواب عطسه زننده را دادن 4- و قسم ویا قسم خورنده را نگذاشتن که حانث شود 5- ومظلوم را یاری کردن 6- و دعوت را اجابت نمودن 7- و سلام را پخش و نشر نمودن.

( روایت : بخاری و مسلم)

3- عن أسماء بنت یزید، قالت: قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم:" من ذَبَّ عن عِرضِ أخیه بالغَیبَة، کان حقاً على الله أن یعتِقَهُ من النَّار".

از اسماء بنت یزید رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هر کس در غیاب و نبود برادر (دینیش) از آبروی او دفاع کند، حق است برالله (که در روز قیامت) اورا از آتش (جهنم ) آزاد گرداند.

(روایت: احمد، وطبرانی، صحیح الجامع: 6240)

4- عن أبی الدرداء، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم:" مَن ردَّ عن عِرضِ أخیه، ردَّ اللهُ عن وجهِه النارَ یومَ القیامةِ ".

از ابودرداء رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: هر کس (عیبی را) از آبروی برادر (دینیش) دور کند (و از آبروی او دفاع کند) الله در روز قیامت آتش (جهنم ) را از چهره اش دور خواهد نمود.

(روایت: أحمد، وترمذی، صحیح الجامع: 6262)

5- عن أبی هریرة، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم:" المؤمنُ مرآةُ المؤمنِ، والمؤمنُ أخو المؤمِن، یکفُّ علیه ضَیعَتَهُ، ویحوطُه من ورائه ".

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: مسلمان واقعی آیینه مسلمان واقعی است و مسلمان حقیقی برادر مسلمان حقیقی است، جلو گیری می کند از او آنچه باعث ضایع و نابود شدن رزق وزندگیش گردد و در نبودو غیابش (مال ، خانواده وعزتش را) محافظت می کند.

(روایت: صحیح سنن أبی داود: 4110)

6- عن تمیم الداری، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم:" إنَّ الدینَ النَّصیحةُ، إنَّ الدینَ النصیحةُ، إنَّ الدینَ النَّصیحةُ "، قالوا: لمن یا رسولَ الله؟ قال:" لله، وکتابِه، ورسولِه، وأئمَّةِ المؤمنین وعامَّتهِم، وأئِمَّةِ المسلمین وعامَّتِهم "

از تمیم داری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا دین خیرخواهی است، همانا دین خیرخواهی است، همانا دین خیرخواهی است، (صحابه عرض) نمودند: برای چه کسی ای رسول الله؟ (رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: برای الله و کتابش (قرآن) و پیامبرش(محمّد صلی الله علیه و آله وسلم) و برای رهبران مسلمانان و برای عموم مسلمانان، و برای رهبران مسلمانان و برای عموم مسلمانان (این دین خیرخواهی است).

(روایت:  مسلم، نسائی، وابو داود، صحیح سنن أبی داود: 4135)

7- عن أنس، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم:" انصُرْ أخاکَ ظالماً أو مظلوماً "، فقال رجلٌ: یا رسول الله أنصُرهُ مظلوماً، فکیف أنصره ظالماً؟ قال:" تمنعُه من الظُّلمِ، فَذاکَ نَصرُکَ إیَّاه .

 از انس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: برادرت را یاری خواه ظالم باشد و یا مظلوم فردی از گفت: ای رسول الله(صلی الله علیه و آله وسلم) من برادرم زمانی که مظلوم است یاری می کنم ولی چگونه یاریش کنم زمانی که ظالم است ؟! رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: او را از ظلم نمودن منع و جلو گیری کن این یاری نمودن تو برای او می باشد.

(روایت : بخاری و مسلم)

8- عن أنس، قال: قال رسولُ الله صلی الله علیه و آله وسلم:" والذی نفسی بیده لا یؤمنُ عبدٌ حتى یُحبَّ لأخیه ما یحبُّ لنفسِه " .

از انس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست مسلمان واقعی نمی گردد فرد تا زمانی که دوست بدارد برای برادر(دینی خویش) هر آنچه از خیر و خوبی برای خودش دوست می دارد.

(روایت : بخاری و مسلم)

9- عن أنس، قال: قال رسولُ الله صلی الله علیه و آله وسلم:"  مَنْ نصَرَ أخاهُ بالغیبِ نصَرَهُ اللهُ فی الدنیا والآخرة ".

از انس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:هرکس برادر دینی خویش را در زمان نبود و در غیاب او، او را یاری نماید، الله متعال در دنیا و آخرت او را یاری خواهد نمود.

(روایت : بیهقی در الشعب، السلسلة الصحیحة: 1217)

10- عن سهل بن سعد، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:" المؤمنُ من أهلِ الإیمان بمنزلة الرأسِ من الجسد، یألَمُ المؤمنُ لما یُصیبُ أهلَ الإیمان، کما یألَمُ الرأسُ لما یصیبُ الجسدَ "

ازسهل بن سعد رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: جایگاه هر مسلمان واقعی برای سایر اهل ایمان جایگاه سر از بقیه جسم را دارد، مسلمان واقعی از بلایا و مصیبتهای که بر اهل ایمان می آید ناراحت ورنجیده می گردد همانگونه که هر مشکلی بر بقیه جسم می آید سر را درد می گیرد.

(روایت: احمد، صحیح الجامع: 6659)

11- عن أبی هریرة، قال: قال رسولُ الله صلی الله علیه و آله وسلم:" أفضلُ الأعمالِ أن تُدخِلَ على أخیکَ المؤمن سروراً، أو تقضی عنه دیناً، أو تُطعمَهُ خُبزاً ".

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: (از) بهترین کارها این است که بر برادرمسلمانت شادی بیاوری، یا قرض او را پرداخت نمائی و (یا) اینکه به او (غذا بدهی) و نان بخورانی .

(روایت: صحیح الجامع: 1096) 

12- قال النبیِّ صلی الله علیه و آله وسلم :" من أفضلِ الأعمالِ إدخالُ السرورِ على المؤمنِ؛ تقضی عنه دیناً، تقضی له حاجةً، تنفِّسَ له کُربةً ".

پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: از بهترین کارها شادی را برمسلمانی آوردن است؛ بدین منوال که قرض اورا پرداخت نمائی و (یا) اینکه حاجتش را برآورده کنی و (یا) اینکه سختیش را دورنمائی.

(روایت: بیهقی در شعب الإیمان، السلسلة الصحیحة: 2291)

13- عن المِقدام بن مَعدی کَرِب، قال: قال النبیُّ صلی الله علیه و آله وسلم:" إذا أحبَّ أحدُکُم أخاه، فلیُعلِمه أنه أحبَّه ".

از مقدام بن معدی کرب رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرموند: هرگاه یکی از شما برادر دینیتان را دوست می دارید پس باید که او را خبر دار نماید که او را دوست می دارد.

(روایت : أبو داود، ترمذی، وحاکم، صحیح الأدب المفرد: 421)

14- عن أبی هریرة، قال: قال رسولُ الله صلی الله علیه و آله وسلم:" لا یحلُّ لمسلمٍ أن یهجرَ أخاهُ فوقَ ثلاثٍ؛ فمن هجرَ فوقَ ثلاثٍ فمات، دخلَ النار ".

ازابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: حلال نیست برای مسلمانی که از برادر(دینی) خویش بیشتر از سه روز قهر باشد؛ لذا هر کس بیشتر از سه روز قهر بود و مرد، به آتش (جهنم) خواهد رفت.

(روایت : صحیح سنن أبی داود: 4106)

15- عن أبی خِراش السُّلَمی، أنه سمع رسولَ الله صلی الله علیه و آله وسلم یقول:" من هَجرَ أخاه سنةً، فهو کسفکِ دمِه ".

ازابوخراش سلمی رضی الله عنه روایت است که ایشان از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم شنیدند که می فرمایند: هر کس یکسال با برادر(دینی)خویش قهر باشد (ازنظر گناه این قهری) همانند ریختن خون او (وکشتن او) است .

(روایت: صحیح الأدب المفرد: 313. صحیح سنن أبی داود: 4105)

16- عن عبد الله بن مسعود قال: قال رسولُ الله صلی الله علیه و آله وسلم:" لو أنَّ رجُلین دخلا فی الإسلامِ فاهتَجَرَا؛ لکانَ أحدُهما خارجاً من الإسلام حتى یرجعَ؛ یعنی الظالم ".

ازعبد الله بن مسعود رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: اگر دو نفر در اسلام داخل شوند و سپس از یکدیگر قهر نمایند قطعا یکی از آن دو از اسلام خارج و بیرون گشته است تا اینکه ظالم و(گنه کار) برگردد (وآشتی نماید)

(روایت: بزار در مسندش، السلسلة الصحیحة: 3294)

17- عن أنس بن مالک، أن النبَّی صلی الله علیه و آله وسلم قال:" لا تَباغَضُوا، ولا تحاسَدُوا، ولا تدابَرُوا، وکونوا عباد الله إخواناً، ولا یحلُّ لمسلمٍ أن یهجرَ أخاه فوقَ ثلاثِ لیالٍ ".

از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: با یکدیگر بغض و کینه ننمایید و با یکدیگر حسادت ننمایید و با بایکدیگر قهر و پشت نگردانید (بلکه) بندگان الله و برادر باشید و حلال و مجاز نیست برای مسلمانی که از برادر مسلمانش بیشتر از سه شبانه روز قهر باشد.

(روایت : بخاری و مسلم)

18- عن أبی برزة الأسلمی، قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم:" یا معشَرَ من آمنَ بلسانه ولم یدخُلِ الإیمانُ قلبَهُ، لا تغتابوا المسلمینَ، ولا تتبعوا عوراتِهم؛ فإنه من اتَّبع عوراتِهم یتَّبِعُ اللهُ عورتَه، ومن یتبعِ اللهُ عورَتَه یفضَحْهُ اللهُ فی بیتهِ ".

ابوبرزه اسلمی رضی الله عنه روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: ای گروهی که با زبانش ایمان آورده و ایمان در دلش داخل نگشته است، مسلمانان را غیبت ننمایید، و دنبال عورات و چیزهای مخفی آنها نگردید زیرا هر کس دنبال چیزهای مخفی آنها باشد الله نیز دنبال چیزهای مخفی او خواهد شد و هر کس که الله دنبال چیزهای مخفی او باشد او را در درون خانه اش رسوا خواهد نمود.

(روایت: صحیح سنن أبی داود: 4083)

19- عن أبی هریرة، عن النبیِّ صلی الله علیه و آله وسلم قال:" والذی نفسی بیده لا تدخلوا الجنَّةَ حتى تُسْلِموا، ولا تُسْلِموا حتى تحابُّوا، وافشوا السلامَ تحابُّوا، وإیاکُم والبُغضَةَ؛ فإنها هی الحالقة، لا أقولُ لکم: تحلقُ الشَّعرَ، ولکن تحلق الدینَ "

ابوهریره رضی الله عنه روایت نموده که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست به بهشت نخواهی رفت تا اینکه مسلمان گردید و مسلمان نمی گردید تا اینکه با یکدیگر دوستی نمایید، سلام را پخش و منتشر کنید با یکدیگر دوست خواهی گشت، و از بغض و کینه بر حذر و دور باشید زیرا او تراشنده است من نمی گویم که مو را می تراشد بلکه دین را می تراشد.

 (روایت: صحیح الأدب المفرد: 197) 

20- عن أبی هریرة، قال: قال رسول الله پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم:" لا تدخلوا الجنَّةَ حتى تُؤمنوا، ولا تُؤمنوا حتى تَحابُّوا، ألا أدلُّکُم على شیءٍ إذا فعلتموه تحاببتُم؟ أفْشُوا السلامَ بینکُم "

ابوهریره رضی الله عنه روایت نموده که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: به بهشت نخواهی رفت تا اینکه ایمان بیاورید و ایمان (واقعی و کامل) نمی آورید تا اینکه با یکدیگر دوستی نمایید، آیا شما بر (کاری و) چیزی راهنمائی نکنم که چون آن را انجام دهید با یکدیگر دوست گردید؟ سلام را در میانتان پخش و منتشر کنید.

(روایت : مسلم)

21- عن ابن عمر، أن رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم قال:" المسلمُ أخو المسلمِ لا یَظلِمهُ ولا یُسْلِمه، ومن کان فی حاجةِ أخیه، کان اللهُ فی حاجته، ومن فرَّج عن مسلمٍٍ کُربةً فرَّجَ اللهُ عنه کُربةً من کُرَبِ یومِ القیامة، ومن سَترَ مُسلماً سَترهُ اللهُ یومَ القیامة ".

ابن عمررضی الله عنه روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: مسلمان برادر مسلمان است نه به او ظلم می نماید و نه هم او را تسلیم ظلم وظالم می نماید، و هر کس در تلاش حل نیازهای برادر(دینی خویش) باشد الله نیازهای او را برآورده می کند و هرکس از مسلمانی سختی و مشکلی را گشاده و دور بدارد الله مشکل و سختی از مشکلات و سختیهای روز قیامت را دور خواهد نمود و هر کس عیب مسلمانی را بپوشد؛ الله در روز قیامت (عیوبش را) خواهد پوشید.

(روایت : متفق علیه).