پنج وصیت

قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ أَلاَّ تُشْرِکُواْ بِهِ شَیْئاً وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلاَدَکُم مِّنْ إمْلاَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَإِیَّاهُمْ وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذَلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (انعام/151)

ترجمه :

بگو : بیائید چیزهائی را برایتان بیان کنم که پروردگارتان بر شما حرام نموده است . این که هیچ چیزی را شریک الله نکنید ، و به پدر و مادر نیکی کنید ، و فرزندانتان را از ترس فقر و تنگدستی مکشید ما به شما و ایشان روزی می دهیم ، و به گناهان کبیره نزدیک نشوید ، خواه  آشکار باشد و خواه پنهان ، و کسی را بدون حق مکشید که خداوند آن را حرام کرده است . اینها اموری هستند که الله به گونه مؤکّد شما را بدانها توصیه می کند تا آنها را بفهمید و خردمندانه عمل کنید .

 در این آیه امر و دستور متوجه پیامبر است که به مردم بگوید:

 تَعَالَوْاْ : بیایید و بشتابید

أَتْلُ : با جزم

مَا حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ : آنچه را که پروردگارتان بر شما حرام گردانیده است، نگفته ما حرم الله، آنچه را که الله حرام گردانیده است، زیرا رب دارای تصرف مطلق در آفریدگاران خود می باشد.

أَلاَّ تُشْرِکُواْ بِهِ شَیْئاً :چیزی را با وی شریک نسازید، یعنی پروردگارتان بر شما حرام قرار داده که چیزی را با وی شریک قرار دهید

وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً : بر شما بیان می دارم(من محمد) که آفریدگارتان دستور به نیکی به پدر و مادر را داده است

وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلاَدَکُم : بعد از اینکه حق کسانی را که انسان بدآنها وابسته است بیان کرد، حق کسانی را که به انسان وابسته هستند بیان می دارد. و اولاد در زبان عربی شامل پسر و دختر می شود

مِّنْ إمْلاَقٍ :به خاطر ترس از فقر وگرسنگی .

نَّحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَإِیَّاهُمْ :زیرا روزی با بودن آنان بر شما تنگ نخواهد شد، چون کسی که روزی دادن را بر عهده گرفته است ، الله است.

وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ : نگفته نیایید، زیرا نهی از نزدیک شدن مهمتر و بلیغ تر است از نهی کردن به  آن . چون نهی کردن از نزدیکی به آن، شامل نهی کردن به آن وهر آنچه که سبب آن می شود. به همین خاطر برای شخص حرام است که به زن بیگانه نگاه کند و یا با او خلوت گزیند، همچنانکه برای زن تنها مسافرت کردن حرام است، زیرا این امور سبب نزدیک شدن به فواحش می شوند.

مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ : گفته اند: آنچه که بدی آن ظاهر است و آنچه که بدی آن پوشیده می باشد، زیرا بدی ها  برخی بر تمامی مردمان ناپسند و برخی دیگر بدی های آنها بر بعضی از مردم پوشیده است .

ونیز گفته شده است: آنچه که ظاهر می کنید و علنا انجام میدهید؛ مانند : عمل زنا در دید مردم و آنچه که مخفیانه انجام میدهید.

ونیز گفته اند:آنچه که بدی آن بزرگ و آنچه که بدی آن کوچکتر است ؛ زیرا تمامی گناهان به یک اندازه نیستند به همین خاطر در حدیث آمده است که : (الا انبئکم باکبر الکبائر).  و این امر دل بر این است که برخی از گناهان از برخی دیگر بزرگتر هستند.

وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّهُ: نفسی که الله کشتن آن را حرام قرار داده است و آن نفس معصوم است که همان نفس شخص مسلم، ذمی ، پناه داه شده است.

 إِلاَّ بِالْحَقِّ : مگر با حق،یعنی که شرع کشتن آن را جایز دانسته است  و  حقی که شرع برای کشتن نفس معصوم ثابت کرده است یکی اینکه شخصی متاهل زنا کند که رجم کرده می شود تا بمیرد، یا اینکه شخصی را بکشد که دراین صورت قصاص کرده می شود و یا اینکه از دایره اسلام خارج و مرتد گردد و یا قطاع الطریق باشد که در این حالات اسلام کشتن آنها را به حق شمرده است. چنانکه رسول الله –صلی الله علیه و آله و سلم- می فرماید: ( لَا یَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَّا بِإِحْدَى ثَلَاثٍ النَّفْسُ بِالنَّفْسِ وَالثَّیِّبُ الزَّانِی وَالْمَارِقُ مِنْ الدِّینِ التَّارِکُ لِلْجَمَاعَةِ ).

عبدالله بن مسعود-رضی الله عنه- می فرماید: که رسول الله –صلی الله علیه و آله و سلم- فرمود: هر مسلمانی، گواهی دهدکه هیچ معبودی بجز الله، وجود ندارد و من فرستاده ی الله هستم، ریختن خونش جایز نیست مگر بخاطر یکی از این سه مورد: اگر انسان دیگری را بکشد،کشته می شود. فردی که ازدواج کرده باشد و بعد از آن، مرتکب زنا شود و کسی که از دین خارج شود و جماعت مسلمانان را رها کند»

ذَلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ :یعنی به آنچه که اشاره شد . وصیت به یک چیز همان عهد و پیمان به آن از جهت اهمیت است، به همین خاطر می گویند که وصیتش با فلان به معنای عهد و پیمان وی با او تا آن را اهمیت دهد.

 تَعْقِلُونَ :عقل در اینجا به معنای به نیکی تصرف کردن است، اما در قول الله متعال:

إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآناً عَرَبِیّاً لَّعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (زخرف/3)

ما قرآن را به زبان عربی فراهم آورده ایم تا شما درک کنید

معنایش این است تا بفهمید. این دلیل بر این استکه اگر چنانچه شخصی به این امور چنگ زند او عاقل و فهمیده است و اگر مخالفت نماید وی نادان و احمق است.

این آیه پنج وصیت را دربرگرفته است:

1-                توحید الله متعال

2-                 نیکی به پدر و مادر

3-                 فرزندان را نکشید.

4-                 به فواحش نزدیک نشوید.

5-                 کسی را که الله کشتنش را حرام گردانیده است نکشید.