آیا زن می تواند هنگام بیرون رفتن خوشبویی استعمال نماید؟

بسم الله الرحمن الرحیم

آیا جایز است که زن عطر زده همراه شوهرش خارج شود در حالی که می داند گذرش بر مردان –نامحرم- نمی افتد؟ آیا چنانچه دچار صانحه ای شد و یا کاری ناخواسته پیش آمد و بوی عطرش بر مشام مردان رسید گناهکار می شود؟

استعمال خوشبویی برای زنان حالات مختلفی دارد که در حالت حکم خاصی نیز وجود دارد:

1-     برای شوهرش .

این امر مستحب و محمود است زیرا  از اسباب معاشرت با خوبی است و سبب افزایش محبت بین آنها می گردد و پایه های محبت بینشان مستحکم تر می گردد و هر کدام سعی می نمایند تا آنچه را که طرفش می پسندد انجام دهند .

المناوی در فیض القدیر (3/190) می گوید:

" استعمال خوشبویی و زینت نمودن برای شوهر خویش امری نیک و چسندیده است، برخی از بزرگان گفته اند: زینت نمودن و خوشبو کردن همسر خود را برای شوهرش از قویترین اسباب محبت و دوستی بین آن دو است: زیرا چشم مخبر قلب است چنانچه منظری را بپسندد آن را به قلب وصل نموده و محبت به آن حاصل می گردد و چون به منظره زشت  و یا آنچه که از آن خوشش نیاید مانند قیافه و لباس نگاه اندازد آن را به قلب وصل نموده و کرهیت و ناپسندی آن حاصل می گردد. به همین خاطر زنان عرب توصیه می کردند که برحذر باش که چشمان شوهرت بر چیزی که دوست ندارد بیفتد و یا بوی را که ناپسند می داند بر مشامش برسد" .

حالت دوم:

استعمال خوشبویی و خارج شدن به قصد اینکه نامحرمان بوی عطرش را مشام نمایند، این حالت نه تنها حرام است بلکه از گناهان کبیره می باشد .

فعَنْ أَبِی مُوسَى رضی الله عنه عَنْ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : (إِذَا اسْتَعْطَرَتْ الْمَرْأَةُ فَمَرَّتْ عَلَى الْقَوْمِ لِیَجِدُوا رِیحَهَا فَهِیَ کَذَا وَکَذَا قَالَ قَوْلًا شَدِیدًا- یَعْنِی : زَانِیَةً -) رواه أبو داود (4173) والترمذی (2786) وصححه ابن دقیق العید فی "الاقتراح" (126) والشیخ الألبانی فی "صحیح الترمذی" .

رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم فرمودند: هرگاه زنی عطر بزند و بر گروهی گذر کند تا که عطرش بر مشام آنها برسد پس او این چنین و آنچنان است -و سخن شدیدی بر زبان آورد-  یعنی زناکار است .

المناوی در فیض القدیر(1/355) می گوید:

(فهی زانیة) یعنی: اوسبب گشته تا در معرض زنا گیرد ، در پدیدآوردن اسباب سعی نموده، طرف را جذب کرده است، به همین خاطر مجازا زانی گفته شده است ... چه بسا شهوت غلبه نموده و زنای حقیقی رخ دهد . همچنان است اگر زنی عطر زده در محل عبور مردان بنشیند " با اختصار

حالت سوم:

عطر و خوشبویی زده و خارج می گردد و گمان غالبش این است که از جاهای که نامحرم وجود دارد عبور می کند لذا بویش به مشام آنها می رسد .

این کار نیز حرام است ، هرچند که قصد به فتنه کشیدن مردان را نداشته باشد و نیتش نیز این نباشد ؛ زیرا این کارش خودش سبب فتنه است و در شرع آنچه که دال بر تحریم و منع آن آمده نیز ذکر شده است:
 الله عز وجل می فرماید : ( وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُوْلِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ) النور/31

و به زنان مؤمنه بگو : چشمان خود را ( از نامحرمان ) فرو گیرند و عورتهای خویشتن را مصون دارند و زینت خویش را نمایان نسازند ، مگر آن مقدار و آن چیزها که پیدا می گردد ، و چارقد و روسریهای خود را بر یقه ها و گریبانهایشان آویزان کنند و زینت خود را نمودار نسازند مگر برای شوهرانشان ، پدرانشان ، پدران شوهرانشان ، پسرانشان ، پسران شوهرانشان ، برادرانشان ، پسران برادرانشان ، پسران خواهرانشان ، زنان خودشان ، کنیزانشان ، دنباله روانی که نیاز جنسی در آنان نیست ، و کودکانی که هنوز بر عورت زنان آگاهی پیدا نکرده اند ، و پاهای خود را ( به هنگام راه رفتن به زمین ) نزنند تا زینتی که پنهانش می دارند ( جلب توجّه کند و صدای خلخال پاهایشان به گوش مردم برسد و ) دانسته شود . ای مؤمنان ! همگی به سوی الله برگردید تا رستگار شوید .

که در این ایه نهی آمده که زینت خود را برای مردان بیگانه ظاهر کنند و بدون شک خوشبویی جزء از زینت است و در این نهی نیز داخل می گردد .

وعَنْ زَیْنَبَ امْرَأَةِ عَبْدِ اللَّهِ ابن مسعود قَالَتْ : قَالَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ : ( إِذَا شَهِدَتْ إِحْدَاکُنَّ الْمَسْجِدَ فَلَا تَمَسَّ طِیبًا ) رواه مسلم (443) .

زینب همسر عبدالله بن مسعود می گوید: رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم به ما فرمودند:( هرگاه یکی از شما به مسجد آمد پس خوشبویی نزند) .

چنانکه رسول الله –صلی الله علیه وآله و سلم- از آمدن زنان به مسجد عطر زده نهی نمودند، احتمالا که بوی عطرشان به مشام مردان خواهد رسید زیرا آنان نزذیک بودند و بین آنان چیزی نبود که فاصله بیندازد، پس بطور اولی ممنوع است که زنی عطر طده و به بازار و محل تجمع مردم برود و بویش به مشام آنها برسد، در این حالت شاید جزء گناهان کبیره نباشد اما حرام ظاهری است .

ابن حجر هیثمی در کتاب الزواجر من الکبائر(2/71-72) :

" شایسته است که – احادیثی که  جزوء گناهان کبیره شمرده است- حمل بر این شوند هنگامی که سبب فتنه می گردند، اما با ترس واقع شدن مکروه هستند و چنانچه ظن واقع شدن باشد حرام هستند اما جزوء کبیره نیستند " .

حالت چهارم:

عطر و خوشبویی استفاده نماید به گمان اینکه بویش به مشام نامحرم نمی رسد، و مردان بویی را احساس نخواهند نمود مانند اینکه با ماشین به مسافرت در مکانی  خلوت می روند، یا که به دیدن خانواده برود و یا به مجلس مخصوص زنانه و همچنین به مسجدی که جای نماز مردان از زنان بطور کلی جدا شده باشد و از این طرف به طرف دیگر بویی درز نکند و مانند این حالات که توقع عبور از کنار نامحرم را ندارد و هدفش از استعمال خوشبویی همان نظافت باشد که شریعت دستور داده است اشکالی ندارد که خوشبویی استفاده کند، زیرا در این صورت علت تحریم که گمان رسیدن بوی عطر به مشام نامحرم است وجود ندارد .

دلیل این امر:

1-     علت تحریم که از دلایل سابق ظاهر بود در این حالت وجود ندارد ، فتنه ای وجود ندارد و باعث برانگیختن شهوت نیز نمی گردد .

2-     در حدیث آمده که  زنان صحابه در هنگامی که گمان می کردند بوی خوشبویی به مشام مردان نامحرم نمی رسد خوشبویی استفاده می کردند:
فعن عَائِشَةَ أُمَّ الْمُؤْمِنِینَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ : ( کُنَّا نَخْرُجُ مَعَ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِلَى مَکَّةَ ، فَنُضَمِّدُ جِبَاهَنَا بِالسُّکِّ الْمُطَیَّبِ ( نوع من الطیب ) عِنْدَ الْإِحْرَامِ ، فَإِذَا عَرِقَتْ إِحْدَانَا سَالَ عَلَى وَجْهِهَا ، فَیَرَاهُ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَلَا یَنْهَاهَا )

ما همراه با رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بطرف مکه خارج می شدیم بر پیشانی خود سک الطیب (نوعی خوشبویی) هنگام احرام می مالیدیم . هرگاه هریکی از ما عرق می نمود (مشک)بر چهره اش جاری می گشت و رسول الله صلی الله علیه وأله و سلم می دید و ما را نهی نمی نمود"
رواه أبو داود (1830) وحسنه النووی فی "المجموع" (7/219) وصححه الألبانی فی "صحیح أبی داود"

3-     و این حمل بر حالتی می شود که در زمان اول، قافله زنان جدا از مردان بود و یا که زن در هودج (کجاوه) بود و با مردان نمی نشست و از کنار آنان عبور نمی کرد .

شیخ عبدالعزیز بن باز رحمه الله در مجموع الفتاوی (10/40) می گوید:

" خوشبویی برای زن جایز است چنانچه به مجالس زنانه برود و در مسیر بر مردان گذر نکند"

و در جلسات رمضانیة سال 1415 مجلس پنجم / مجموعه سولاتی که برای خانواده مهم هستند- از شیخ ابن عثیمین رحمه الله آمده است که :

" چنانچه زن سوار ماشین شود و بویش ظاهر ننگردد مگر برای کسانی که جایز است(محرم) و در محل کارش (مورد نظرش) پیاده گردد در حالی که اطرافش مرد نامحرم نباشد اشکالی ندارد، زیرا در این باز نداشته است، هنگامی که در ماشینش است گویا داخل خانه اش می باشد، اما چنانچه گدرش بر مردان افتاد برایش جایز نیست که خوشبویی استعمال نماید" .

اگر چنانچه مشکلی ناخواسته پیش آمد و منجر به رسیدن بوی عطر به مشام مردان نامحرم گشت مانند ماشین تصادف نمود و یا دچار بیماری گشت و  فوری به بیمارستان انتقال داده شد و مثل اینگونه مورد، از جمله اموری است که ان شاءالله بخشیده شده است.

زیرا لایکلف الله نفسا الا وسعها

الله متعال هیچ نفسی را بیش از وسعتش مکلف ننموده است .

و حکم شرعی بعد از حالات اختیاری می آید نه موقع ای که مضطر گردد .

والله اعلم

برگرفته و ترجمه شده از سایت الاسلام سوال و جواب فتاوای شماره :102329